1.Σύνοψη έργου

Τόσο στην Ευρώπη όσο και στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μείωση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων στις αναπτυγμένες οικονομίες. Η επιβράδυνση αυτή επιδρά αρνητικά στη δημιουργία εισοδημάτων, πλούτου και κοινωνικής σταθερότητας. Η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται λόγω και ενός νέου φαινομένου: ενώ η παραγωγικότητα ορισμένων “παγκόσμιων” επιχειρήσεων παραμένει δυναμική, το χάσμα μεταξύ αυτών και των υπόλοιπων επιχειρήσεων συνεχώς αυξάνεται. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων και σε εμπόδια στη διάχυση της γνώσης. Ένα συνεχώς αυξανόμενο μερίδιο επιχειρήσεων δεν έχει την ικανότητα της καινοτομίας ή την ικανότητα της μετατροπής της καινοτομίας σε εμπορεύσιμα προϊόντα. Οι πολύ μικρές, μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι πιο ευάλωτες σε τέτοιου είδους προβλήματα.

2.Ωφελούμενοι

Η αύξηση του χάσματος μεταξύ των παραπάνω επιχειρήσεων επηρεάζει σημαντικά την κατανομή των εσόδων καθώς και τη δυνητική αξιοποίηση των επενδυτικών ευκαιριών μεταξύ επιχειρήσεων, κλάδων και χωρών. Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές και γερμανικές πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των δυο αυτών οικονομιών, συνεισφέροντας σημαντικά στο σύνολο της κάθε οικονομίας. Για να είναι όμως σε θέση να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους σε παγκόσμια κλίμακα, οι πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να βελτιώσουν την ικανότητα απορρόφησης και την αξιοποίηση  νέας γνώσης, καθώς και να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για δημιουργία καινοτομίας.

3.Στόχος

Ο βασικός στόχος του έργου είναι η ανάλυση του βαθμού στον οποίο οι πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα και την Γερμανία είναι ικανές  να υιοθετήσουν τη σύνδεση μεταξύ καινοτομίας και αύξησης της παραγωγικότητάς τους. Παρά τις σημαντικές διαφορές των δύο οικονομιών είναι εξαιρετικά σημαντική τόσο η κατανόηση των παραγόντων που υποστηρίζουν την παραγωγικότητα σε επίπεδο επιχειρήσεων σε κάθε χώρα όσο και η αναγνώριση των ομοιοτήτων,των κοινών τάσεων αλλά και των διαφορών τους. Η ανάπτυξη μέσα από την ενσωμάτωση της καινοτομίας στην παραγωγική διαδικασία αποτελεί πρωτεύον ζήτημα ιδίως για την Ελλάδα, η οποία μετά από μια οξεία ύφεση βρίσκεται σε πορεία σταθεροποίησης και αναζητά μεθόδους για την ενίσχυση της καινοτομίας και εξωστρέφειας των επιχειρήσεων.

Η ανάλυση θα αποτελέσει τη βάση για παρεμβάσεις σε επίπεδο πολιτικής – σε κάθε περίπτωση η βελτίωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας διεθνώς και η αύξηση των εισοδημάτων και της απασχόλησης προϋποθέτει πως η ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική στηρίζεται στην αναγνώριση των δυνατών της σημείων καθώς και των αδυναμιών της. Μέσα στο προτεινόμενο έργο ορίζουμε σειρά από ερευνητικές προτεραιότητες τις οποίες αναλύουμε χρησιμοποιώντας θεωρητικά καθώς και τα πλέον σύγχρονα οικονομετρικά υποδείγματα:

1. Οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη (R&D) αποτελούν ένα εργαλείο για την επίτευξη των παραπάνω στόχων. Κατά τη διάρκεια του έργου θα αναλυθεί η συσχέτιση μεταξύ έρευνας και ανάπτυξης, καινοτομίας και παραγωγικότητας για τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε Ελλάδα και Γερμανία, εστιάζοντας κυρίως στις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Θα εξετασθεί αν οι διαδικασίες καινοτομίας είναι παρόμοιες ή εξαρτώνται από διάφορα χαρακτηριστικά όπως το μέγεθος των επιχειρήσεων, των σχετικών κλάδων της οικονομίας ή από διαφορές ανάμεσα στις δυο χώρες.
2. Το άυλο κεφάλαιο, που συναντάται επίσης και ως κεφάλαιο που βασίζεται στη γνώση, αποτελεί βασική προϋπόθεση μεγέθυνσης στις αναπτυγμένες οικονομίες. Αποτελείται από πολλά στοιχεία, όχι μόνο από R&D αλλά και από λογισμικό και βάσεις δεδομένων, εκπαιδευτικές δραστηριότητες κ.ά. Στο προτεινόμενο έργο εξετάζεται η σχέση των ποικίλων άυλων περιουσιακών στοιχείων στο σύνολο των επενδύσεων των επιχειρήσεων καθώς και πώς αυτά επηρεάζουν την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα της επιχείρησης.
3. Οι επιχειρήσεις που αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως γαζέλες. Αυτές παρουσιάζουν συγκεκριμένο αντίκτυπο στην οικονομία. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου θα αναγνωρισθούν τα είδη επιχειρήσεων που αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς σε Ελλάδα και Γερμανία, ενώ παράλληλα θα σκιαγραφηθούν οι παράγοντες που υποστήριξαν την ανάπτυξή τους.
4.  Η υιοθέτηση της καινοτομίας στο επιχειρείν εμπεριέχει συνεχόμενες προσπάθειες και σφάλματα αλλά και τον κίνδυνο της επιχειρηματικής αποτυχίας. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου θα αναλυθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γερμανία η σχέση θεσμικού πλαισίου, καινοτομίας και κοινωνικών προτιμήσεων καθώς και η ικανότητα των επιχειρηματιών να ξεπερνούν τις αποτυχίες. Καθώς ο φόβος της επιχειρηματικής αποτυχίας είναι πιο έντονος στην Ελλάδα από ό,τι στην Γερμανία, η ανάλυση θα αναδείξει τις διαφορές που σχετίζονται με τον φόβο της επιχειρηματικής αποτυχίας και της εισαγωγής της καινοτομίας στο επιχειρείν.
5. Έχοντας αναλύσει τις πτυχές των οικονομιών που βασίζονται στη γνώση και στο ανθρώπινο κεφάλαιο στα προηγούμενα 4 μέρη του έργου, στη συνέχεια θα εξετασθεί η υπόθεση της παρεμπόδισης διάχυσης γνώσης σε Ελλάδα και Γερμανία. Μετά τον εντοπισμό των επιχειρήσεων που λειτουργούν στο μέγιστο της διεθνούς παραγωγικότητας (frontier firms), θα εξετασθεί το κατά πόσο η διάχυση γνώσης παρεμποδίζεται στις δύο υπό εξέταση χώρες.
6. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός πως οι ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε καθεστώς βαθιάς οικονομική κρίσης από το 2009 μέχρι σήμερα. Θα εξετασθεί προς ποια κατεύθυνση η κρίση επηρέασε την ανάπτυξη των επιχειρήσεων καθώς και ο ρόλος της καινοτομίας πριν και μετά το 2009. Καθώς τέτοια φαινόμενα απαντώνται αρκετά σπάνια σε προηγμένες οικονομίες, το παράδειγμα της Ελλάδας αποτελεί μια μοναδική περίπτωση μελέτης.

Τα αποτελέσματα θα αξιοποιηθούν με ποικίλους τρόπους:

1. Θα παρέχουμε πληροφορίες (και μέσω κειμένων πολιτικής) προς τα εμπλεκόμενα μέρη και προς το ευρύ κοινό σχετικά με το status quo των ΜΜΕ στις δυο χώρες και την ικανότητά τους να καινοτομούν.
2. Θα εισηγηθούμε προτάσεις πολιτικής για το είδος χρηματοοικονομικών και μη μέτρων που είναι κατάλληλα για την ενθάρρυνση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην υιοθέτηση της καινοτομίας στη λειτουργία τους.
3. Δια μέσου της άμεσης ανταλλαγής με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα παρέχουμε πληροφορίες σχετικά με τα πλαίσια καινοτομίας και τις σχετικές επενδύσεις καθώς αυτές ενέχουν υψηλό ρίσκο αποθαρρύνοντας τους επιχειρηματίες.
4. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα δημοσιευθούν σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά.

4.Φορείς που συμμετέχουν

Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – Ερευνητικός Οργανισμός
Crowdpolicy Ψηφιακές Συμμετοχικές Υπηρεσίες – Επιχείρηση
German Institute for Economic Research (DIW Berlin)

5.Χρονοδιάγραμμα

Έναρξη: 29/05/2018